ถอดคำประพันธ์ เรื่อง รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก (ม.๒)

ข้อมูลเบื้องต้น

ถอดคำประพันธ์ เรื่อง รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก ตามหนังสือวรรณคดีวิจักษ์ ม.๒ ฉบับปีพุทธศักราช ๒๕๕๑

เราตั้งค่าให้ copy ได้ เพื่อคนที่ต้องการโดยเฉพาะ เราเข้าใจเพราะตอนเราทำก็ลำบากเหมือนกัน มีแต่แบบก้อบไม่ได้ พอทำงานเสร็จเลยโพสซะเลย เอาแบบก้อบได้ด้วย อิอิ

ป.ล.เอาจริงๆ ยอดวิวเยอะกว่าฟิคเราอีกนะ ฮ่าๆๆๆ 
 

เนื้อเรื่อง

มาจะกล่าวบทไป ถึงนนทกน้ำใจกล้าหาญ

ตั้งแต่พระสยมภูวญาณ ประทานให้ล้างเท้าเทวา

อยู่บันไดไกรลาสเป็นนิจ สุราฤทธิ์ตบหัวแล้วลูบหน้า

บ้างให้ตักน้ำล้างบาทา บ้างถอนเส้นเกศาวุ่นไป

จนผมโกร๋นโล้นเกลี้ยงถึงเพียงหู ดูเงาในน้ำแล้วร้องไห้

ฮึดฮัดขัดแค้นแน่นใจ ตาแดงดั่งแสงไฟฟ้า

เป็นชายดูดู๋มาหมิ่นชาย มิตายจะได้มาเห็นหน้า

คิดแล้วก็รีบเดินมา เฝ้าพระอิศราธิบดี ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกนั่งประจำอยู่ที่บันไดของเขาไกลลาส มีหน้าที่ล้างเท้าให้แก่เหล่าเทวดาที่มาเข้าเฝ้าพระอิศวรเหล่าเทวดาให้นนทกเท้าให้ล้างแล้วมักแหย่เย้าหยอกล้อนนทกอยู่เป็นประจำ ลูบหัวบ้าง ถอนผมบ้าง จนกระทั่งหัวของนนทกโล้นทั้งศรีษะ นนทกแค้นใจมาก แต่ตนไม่มีกำลังจะสู้ได้ จึงไปเข้าเฝ้าพระอิศวร

ครั้นถึงจึ่งประณตบทบงสุ์ ทูลองค์พระอิศวรเรืองศรี

ว่าพระองค์เป็นหลักธาตรี ย่อมเมตตาปรานีทั่วพักตร์

ผู้ใดทำชอบต่อเบื้องบาท ก็ประสาททั้งพรแลยศศักดิ์

ตัวข้านี้มีชอบนัก ล้างเท้าสุรารักษ์ถึงโกฏิปี

พระองค์ผู้ทรงศักดาเดช ไม่โปรดเกศแก่ข้าบทศรี

กรรมเวรสิ่งใดดั่งนี้ ทูลพลางโกศีรำพัน ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกกราบทูลว่า พระอิศวรเป็นผู้ครองโลก ย่อมมีความเมตตาปรานี ใครที่กระทำแต่ความดี เมื่อขอสิ่งใดย่อมได้รับตามคำขอ ตนได้ทำงานรับใช้พระอิศวรมานานยังไม่เคยได้รับสิ่งตอบแทนใดๆเลย

เมื่อนั้น พระอิศวรบรมรังสรรค์

เห็นนนทกโศกาจาบัลย์ พระทรงธรรม์ให้คิดเมตตา

จึ่งมีเทวราชบรรหาร เอ็งต้องการสิ่งไรจงเร่งว่า

ตัวกูจะให้ดั่งจินดา อย่าแสนโศกาอาลัย ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระอิศวรมีจิตเมตตา เห็นนนทกเศร้าโศกเสียใจ จึงมีรับสั่งว่า “นนทกต้องการสิ่งใดก็จงรีบบอก พระอิศวรจะได้จะประทานพรให้”

บัดนั้น นนทกผู้มีอัชฌาสัย

น้อมเศียรบังคมแล้วทูลไป จะขอพรเจ้าไตรโลกา

ให้นิ้วข้าเป็นเพชรฤทธี จะชี้ใครจงม้วยสังขาร์

จะได้รองเบื้องบาทา ไปกว่าจะสิ้นชีวี ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกอ้างว่าเพื่อป้องกันตนเองถูกรังแก จึงขอพรว่า “ให้นิ้วข้าเป็นเพชรมีฤทธิ์ที่สามารถชี้ใครก็ตาย จะได้เป็นข้ารับใช้ ไปกว่าจะสิ้นชีวิต”

เมื่อนั้น พระสยมภูวญาณเรืองศรี

ได้ฟังนนทกพาที ภูมีนิ่งนึกตรึกไป

ไอ้นี่มีชอบมาช้านาน จำเป็นจำจะประทานพรให้

คิดแล้วก็ประสิทธิ์พรชัย จงได้สำเร็จมโนรถ ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

ครั้นพระอิศวรได้รับฟังความทุกข์ใจของนนทก และการถวายสัตย์ปฏิญาณต่อหน้าเบื้องพระพักตร์ว่า จะทำหน้าที่ด้วยความสัตย์สุจริตและด้วยความจงรักภักดี และด้วยความเมตตาพระอิศวรจึงประทานพรให้

บัดนั้น นนทกผู้ใจสาหส

รับพรพระศุลีมียศ บังคมลาแล้วบทจรไป ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

เมื่อนนทกได้รับพรจากพระอิศวรตามที่ขอจึงลาพระอิศวรกลับไปยังบันไดเขาไกรลาส

ครั้นถึงบันไดไกรลาส ขัดสมาธินั่งยิ้มริมอ่างใหญ่

คอยหมู่เทวาสุราลัย ด้วยใจกำเริบอหังการ์

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกนั่งรอเหล่าเทวดาทั้งหลายที่บันไดเขาไกรลาส โดยเกิดความหลงยินดีระเริง ลืมคำที่ได้ถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระอิศวร

เมื่อนั้น เทวาสุราฤทธิ์ทุกทิศา

สุบรรณคนธรรพ์วิทยา ต่างมาเฝ้าองค์พระศุลี

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

ในตอนนั้นเองเหล่าเทวดาต่างมาเข้าเฝ้าพระอิศวร

ครั้นถึงซึ่งเชิงไกรลาส คนธรรพ์เทวราชฤาษี

ก็ชวนกันย่างเยื้องจรลี เข้าไปยังที่อัฒจันทร์ ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

เมื่อถึงเขาไกรลาสแล้ว เหล่าเทวดาต่างพากันไปที่บันไดเขาไกรลาส

นนทกก็ล้างเท้าให้ เมื่อจะไปก็จับหัวสั่น

สัพยอกหยอกเล่นเหมือนทุกวัน สรวลสันต์เยาะเย้ยเฮฮา

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกล้างเท้าให้เหล่าเทวดา เหล่าเทวดาก็กลั่นแกล้งนนทก หยอกเล่นเหมือนเช่นเคยทุกวันอย่างสนุกสนาน

บัดนั้น นนทกน้ำใจแกล้วกล้า

กริ้วโกรธร้องประกาศตวาดมา อนิจจาข่มเหงเล่นทุกวัน

จนหัวไม่มีผมติด สุดคิดที่เราจะอดกลั้น

วันนี้จะได้เห็นกัน ขบฟันแล้วชี้นิ้วไป

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกจึงเกิดความโกรธแค้นเกินจะยับยั้งใจจึงแผลงฤทธิ์ชี้นิ้วเพชรไปยังเหล่าเทวดานางฟ้าทันที

ต้องสุบรรณเทวานาคี ดั่งพิษอสุนีไม่ทนได้

ล้มฟาดกลาดเกลื่อนลงทันใด บรรลัยไม่ทันพริบตา ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกอำนาจนั้นในทางไม่ชอบ เข่นฆ่าสังหารเหล่าเทวดาล้มตายกระจัดกระจายไปมากมาย

เมื่อนั้น หัสนัยน์เจ้าตรัยตรึงศา

เห็นนนทกนั้นทำฤทธา ชี้หมู่เทวาวายปราณ

ตกใจตะลึกรำพึงคิด ใครประสิทธิ์ให้มันมาสังหาร

คิดแล้วเข้าเฝ้าพระทรงญาณ ยังพิมานทิพรัตน์รูจี

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

เมื่อนั้นพระอินทร์ผู้เป็นใหญ่ในชั้นสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เห็นนนทกชี้หมู่เทวดาตายก็ตกใจชะงักงันนิ่งอึ้งไปชั่วขณะใคร่ครวญคิดใครเป็นผู้ประทานพรให้นนทกมาฆ่าเหล่าเทวดา เมื่อคิดได้ขึ้นเฝ้าพระอิศวร

ครั้นถึงจึ่งประณตบทบงสุ์ ทูลองค์พระอิศวรเรืองศรี

ว่านนทกมันทำฤทธี ชี้หมู่เทวานั้นบรรลัย

อันซึ้งนิ้วเพชรของมัน พระทรงธรรม์ประทานฤาไฉน

จึ่งทำอาจองทะนงใจ ไม่เกรงใต้เบื้องบาทา

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระอินทร์กราบทูลพระอิศวรว่านนทกที่เคยรับใช้ถวายงานพระอิศวรอยู่ที่เชิงเขาไกรลาสนั้น กลับกลายเป็นอันธพาลอาศัยนิ้วเพชรที่พระอิศวรเป็นเจ้าประทานพรให้มาบังอาจเข่นฆ่าราวีเทวดาจนเดือดร้อนไปทั่ว

เมื่อนั้น พระอิศวรบรมนาถา

ได้ฟังองค์อมรินทรา จึ่งมีบัญชาตอบไป

ไอ้นี่ทำชอบมาช้านาน เราจี่งประทานพรให้

มันกลับทรยศกบฏใจ ทำการหยาบใหญ่ถึงเพียงนี้ ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

ทั้งที่พระอิศวรเห็นว่านนทกทำหน้าที่ด้วยความสัตย์สุจริตและด้วยความจงรักภักดี ด้วยความเมตตาพระอิศวรจึงประสิทธิประสาทให้พร แต่นนทกกลับใช้อำนาจไปในทางที่ผิด

ตรัสแล้วจึ่งมีบัญชา ดูราพระนารายณ์เรืองศรี

ตัวเจ้าผู้มีฤทธี เป็นที่พึ่งแก่หมู่เทวัญ

จงช่วยระงับดับเข็ญ ให้เย็นทั่วพิภพสรวงสวรรรค์

เชิญไปสังหารอ้ายอาธรรม์ ให้มันสิ้นชีพชีวา ฯ

 สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระอิศวรเห็นว่าคงไม่มีผู้ใดเหมาะที่จะปราบปรามนนทกได้นอกจากพระนารายณ์ จึงตรัสให้เชิญพระนารายณ์ไปปราบนนทก

เมื่อนั้น องค์นารายณ์นาถา

รับสั่งถวายบังคมลา ออกมาแปลงกายด้วยฤทธี ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระนารายณ์รับคำสั่งจากพระอิศวรให้ไปปราบนนทก จึงลาไปทำภารกิจที่ได้รับ

เป็นโฉมนางเทพอัปสร อ้อนแอ้นอรชรเฉลิมศรี

กรายกรย่างเยื่องจรลี ไปอยู่ที่นนทกจะเดินมา

 สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระนารายณ์คิดหาวิธีปราบนนทกโดยจำแลงเป็นนางเทพอัปสร รูปร่างหน้าตางดงาม แล้วจึงเข้าไปพูดจาล่อลวงยั่วยวนนนทก

บัดนั้น นนทกผู้ใจแกล้วกล้า

สิ้นเวลาเฝ้าเจ้าโลกา สำราญกายาแล้วเดินมา

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกเสร็จสิ้นจากการปฏิบัติหน้าที่ล้างเท้าให้เหล่าเทวดาแล้ว ก็รู้สึกสบายใจ

เหลือบเห็นสตรีวิไลลักษณ์ พิศพักตร์ผ่องเพียงแขไข

งามโอษฐ์งามแก้มงามจุไร งามนัยน์เนตรงามกร

งามถันงามกรรณงามขนง งามองค์ยิ่งเทพอัปสร

งามจริตกิริยางามงอน งามเอวงามอ่อนทั้งกายา

ถึงโฉมองค์อัครลักษมี พระสุรัสวดีเสน่หา

สิ้นทั้งไตรภพจบโลกา จะเอามาเปรียบไม่เทียบทัน

ดูไหนก็เพลินจำเริญรัก ในองค์เยาวลักษณ์สาวสวรรค์

ยิ่งพิศยิ่งคิดผูกพัน ก็เดินกระชั้นเข้าไป

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกเมื่อได้เห็นนางอัปสรที่มีรูปโฉมงามเกินกว่าใคร หน้าผ่องใส ปากสวย ผมสวย ตาสวย มือสวย สวยเหมือนนางฟ้า ก็หลงรักหลงชอบนางอัปสรทันที นนทุกจึงคิดจะจีบนางอัปสร

โฉมเอยโฉมเฉลา เสาวภาคย์แน่งน้อยพิสมัย

เจ้ามาแต่สวรรค์ชั้นใด นามกรชื่อไรนะเทวี

ประสงค์สิ่งใดจะใคร่รู้ ทำไมมาอยู่ที่นี่

ข้าเห็นเป็นน่าปรานี มารศรีจงแจ้งกิจจา ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกเย้าหยอกนางอัปสร โดยถามว่าชื่ออะไร ทำไมจึงมาเดินอยู่แถวนิ้ได้

เมื่อนั้น นางนารายณ์เยาวลักษณ์เสน่หา

ได้ฟังยิ่งทำมารยา ชำเลืองนัยนาแล้วตอบไป

ทำไมมาล่วงไถ่ถาม ลวนลามบุกรุกเข้ามาใกล้

ท่านนี้ไม่มีความเกรงใจ เราเป็นข้าใช้เจ้าโลกา

พนักงานฟ้อนรำระบำบัน ชื่อสุวรรณอัปสรเสน่หา

มีทุกข์จึ่งเที่ยวลงมา หวังว่าจะให้คลายร้อน

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระนารายณ์ที่แปลงกายเป็นนางอัปสร ชำเลืองมองนนทกแล้วถามนนทกว่า นนทกจะมาถามนางทำไม ไม่มีความเกรงใจเลยหรือ แล้วจึงบอกว่านางเป็นนางรำของพระอินทร์ชื่อสุวรรณอัปสร มีความทุกข์จึงลงมาเที่ยวเล่นเพื่อคลายร้อน

สุดเอยสุดสวาท โฉมประหลาดล้ำเทพอัปสร

ทั้งวาจาจริตก็งามงอน ควรเป็นนางฟ้อนวิไลลักษณ์

อันซึ่งธุระของเจ้า หนักเบาจงแจ้งให้ประจักษ์

ถ้าวาสนาเราเคยบำรุงรัก ก็จะเป็นภักดิ์ผลสืบไป

ตัวพี่มิได้ลวนลาม จะถือความสิ่งนี้นี่ไม่ได้

สาวสรรค์ขวัญฟ้ายาใจ พี่ไร้คู่จะพึ่งแต่ไมตรี

 สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกได้ฟังคำของนาง จึงตอบไปว่า นางอัปสรเป็นหญิงที่มีความงดงามทั้งกายและมีวาจาที่ไพเราะ เหมาะสมแล้วที่จะเป็นนางรำ หากเราเคยมีวาสนาต่อกันมา เราคงจะได้เป็นคู่กัน ไม่ได้คิดลวนลามแต่อย่างใด

เมื่อนั้น นางเทพนิมิตโฉมศรี

ค้อนแล้วจึ่งตอบวาที ว่านี้ไพเราะเป็นพ้นไป

อันซึ่งจะฝากไมตรีข้า ข้อนั้นอย่าว่าหารู้ไม่

เราเป็นนางรำระบำใน จะมีมิตรที่ใจผูกพัน

ใครมารำเกลงเพลงฟ้อน จึ่งจะผ่อนด้วยความเกษมสันต์

รำได้ก็มารำตามกัน นั่นแหละจะสมดั่งจินดา

 สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นางอัปสรค้อนแล้วตอบนนทกว่า นางรู้นนทกคิดดจะจิตผูกพันนาง นางเป็นนางรำหากจะมีจิตผูกพัน ก็จงรำไปพร้อมกับนาง หากรำได้และรำตาม นางจึงจะมีไมตรีจิตผูกพันกลับไป

บัดนั้น นนทกผู้ใจแกล้วกล้า

ไม่รู้ว่านารายณ์แปลงมา ก็โสมนัสาพันทวี

ยิ้มแล้วจึ่งกล่าวว่าสุนทร ดูก่อนนางฟ้าเฉลิมศรี

เจ้าจักปรารมภ์ไปไยมี พี่เป็นคนเก่าพอเข้าใจ

เชิญเจ้ารำเถิดนะนางฟ้า ให้สิ้นท่าที่นางจำได้

ตัวพี่จะรำตามไป มิให้ผิดเพลงนางเทวี

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกไม่รู้ว่าพระนารายณ์แปลงกายเป็นนางอัปสรและรู้สึกหลงรักนางอัปสรเป็นอย่างมาก นนทกบอกกับนางอัปสรว่า อย่าได้วิตกไปเลย พี่เป็นข้ารับใช้พระอิศวรมานาน เชิญเจ้าร่ายรำเถอะ ให้หมดทุกท่าที่เจ้าจำได้ พี่จะรำตามน้องหมดทุกท่าที่น้องรำมา

เมื่อนั้น พระนารายณ์ทรงสวัสดิ์รัศมี

เห็นนนทกหลงกลก็ยินดี ทำทีเยื้องกรายให้ยวนยิน

 สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระนารายณ์เห็นนทกหลงกลตน จึงยั่วยวนนทกให้รำตาม

เทพนมปฐมพรหมสี่หน้า สอดสร้อยมาลาเฉิดฉิน

ทั้งกวางเดินหงส์บิน กินรินเลียบถ้ำอำไพ

อีกช้านางนอนภมรเคล้า ทั้งแขกเต้าผาลาเพียงไหล่

เมขลาโยนแก้วแววไว มยุเรศฟ้อนในอัมพร

ลมพัดยอดตองพรหมนิมิต ทั้งพิสมัยเรียงหมอน

ย้ายท่ามัจฉาชมสาคร พระสี่กรขว้างจักรฤทธิรงค์

ฝ่ายนนทกก็รำตาม ด้วยความพิสมัยใหลหลง

ถึงท่านาคาม้วนหางวง ชี้ตรงถูกเพลาทันใด ฯ

 สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระนารายณ์ที่แปลงกายเป็นนางอัปสรร่ายรำในท่าต่าง ๆ ได้แก่ เทพนม ปฐม พรหมสี่หน้สอดสร้อยมาลา เฉิดฉิน กวางเดินดง หงส์บิน กินรินเลียบ ช้านางนอน ภมรเคล้า แขกเต้าเข้ารัง ผาลาเพียงไหล่ เมขลาล่อแก้ว มยุเรศฟ้อน ลมพัดยอดตอง พรหมนิมิต พิสมัยเรียงหมอน มัจฉาชมสาครพระสี่กรขว้าง จนกระทั่งถึงท่านาคาม้วนหางวง

ด้วยเดชนิ้วเพชรสิทธิศักดิ์ ขาหักล้มลงไม่ทนได้ 
นางกลายเป็นองค์นารายณ์ไป เหยียบไว้จะสังหารราญรอน ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

ด้วยฤทธิ์เดชนิ้วเพชรของนนทก ทำให้นนทกขาหักล้มลง นางอัปสรจึงกลายร่างกลับเป็นพระนารายณ์ เหยียบนนทกไว้หวังจะฆ่า

บัดนั้น นนทกแกล้วหาญชาญสมร

เห็นพระองค์ทรงสังข์คทาธร เป็นสี่กรก็รู้ประจักษ์ใจ

ว่าพระหริวงศ์ทรงฤทธิ์ ลวงล้างชีวิตก็เป็นได้

จึ่งมีวาจาถามไป โทษข้าเป็นไฉนให้ว่ามา

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกเห็นนางอัปสรแปลงกายเป็นพระนารายณ์ นนทกก็รู้ว่าตนโดนลวงเพื่อที่จะฆ่า จึงถามนนทกว่าตนทำผิดอะไร

เมื่อนั้น พระนารายณ์บรมนาถา

ได้ฟังจึ่งมีบัญชา โทษามึงใหญ่หลวงนัก

ด้วยทำโอหังบังเหตุ ไม่เกรงเดชพระอิศวรทรงจักร

เอ็งฆ่าเทวาสุรารักษ์ โทษหนักถึงที่บรรลัย

ตัวกูก็คิดเมตตา แต่จะไว้ชีวามึงไม่ได้

ตรัสแล้วแกว่งตรีเกรียงไกร แสงกระจายพรายไปดั่งไฟกาล ฯ

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระนารายณ์ฟังคำของนนทกแล้วบอกว่าโทษของนนทกใหญ่หลวงมาก นนทกทะนงตนไม่เกรงกลัวพระอิศวร เข่นฆ่าเหล่าเทวดา ต้องความตายเท่านั้น แท้จริงพระนารายณ์มีจิตเมตตา แต่เป็นคำสั่งพระอิศวร พระนารายณ์จึงไม่สามารถไว้ชีวิตนนทกได้ พูดแล้วก็แกว่งตรีออกไป แสงกระจายอย่างไฟบรรลัยกัลป์ (คามคติพราหมณ์เชื่อว่า เป็นไฟไหม้ล้างโลกเมื่อสิ้นอายุของโลกครั้งหนึ่ง)

บัดนั้น นนทกผู้ใจแกล้วหาญ

ได้ฟังจึ่งตอบพจมาน ซึ่งพระองค์จะผลาญชีวี

เหตุใดมิทำซึ่งหน้า มารยาเป็นหญิงไม่บัดสี

ฤาว่ากลัวนิ้วเพชรนี้ จะชี้พระองค์ให้บรรลัย

ตัวข้ามีมือแต่สองมือ ฤาจะสู้ทั้งสี่กรได้

แม้นสี่มือเหมือนพระองค์ทรงชัย ที่ไหนจะทำได้ดั่งนี้

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกตัดพ้อต่อว่าพระนารายณ์เอาเปรียบตน ไม่ยอมต่อสู้แบบซึ่ง ๆ หน้า ทำไมต้องแปลงกายมาหลอกตน หรือเพราะกลัวนิ้วเพชรจะทำให้พระนารายณ์สิ้นชีวิต นนทกมีเพียงสองมือจะสู้พระนารายณ์ที่มีสี่มือได้อย่างไร หากนนทกมีสี่มือเช่นเดียวกับพระนารายณ์ นนทกก็สามารถสู้กับพระนารายณ์ได้

เมื่อนั้น พระนารายณ์ทรงสวัสดิ์รัศมี

ได้ฟังจึ่งตอบวาที กูนี้แปลงเป็นสตรีมา

เพราะมึงจะถึงแก่ความตาย ฉิบหายด้วยหลงเสน่หา

ใช่ว่ากลัวฤทธา ศักดานิ้วเพชรนั้นเมื่อไร

ชาตินี้มึงมีแต่สองหัตถ์ จงไปอุบัติเอาชาติใหม่

ให้สิบเศียรสิบพักตร์เกรียงไกร เหาะเหินเดินได้ในอัมพร

มีมือยี่สิบซ้ายขวา ถือคทาอาวุธธนูศร

กูจะเป็นมนุษย์แต่สองกร ตามไปราญรอนชีวี

ให้สิ้นวงศ์พงศ์มึงอันศักดา ประจักษ์แก่เทวาทุกราศี

ว่าแล้วกวัดแกว่งพระแสงตรี ภูมีตัดเศียรกระเด็นไป

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

พระนารายณ์ได้ฟังนนทก พระนารายณ์จึงตอบนนทกกลับไปว่าที่พระองค์ต้องแปลงกายเป็นนางอัปสร เพราะนนทกถึงแก่ความตาย ใช่เพราะพรองค์จะเกรงกลัวนนทก หากนนทกคิดว่าการสู้กันด้วยกำลังจะทำให้นนทกชนะ ชาติหน้าขอให้นนทกเกิดมามีสิบหัว สิบหน้า ยี่สิบมือและอาวุธพร้อมสรรพ ส่วนพระองค์จะเกิดไปเป็นมนุษย์มีเพียงสองมือ จะได้สู้กันอีกครั้ง ให้รู้แพ้รู้ชนะ พูดจบพระนารายณ์ก็ใช้พระแสงตัดหัวนนทกกระเด็นไป

ครั้นล้างนนทกมรณา พระจักราผู้มีอัชฌาสัย

เหาะระเห็จเตร็ดฟ้าด้วยว่องไว ไปยังเกษียรวารี

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

เมื่อพระนารายณ์ปราบนนทกได้สำเร็จ ก็กลับไปประทับยังเกษียรสมุทร (ทะเลน้ำนม)

เมื่อนั้น ฝ่ายนางรัชดามเหสี

องค์ท้าวลัสเตียนธิบดี เทวีมีราชบุตรา

คือว่านนทกมากำเนิด เกิดเป็นพระโอรสา

ชื่อทศกัณฐ์กุมารา สิบเศียรสิบหน้ายี่สิบกร

อันน้องซึ่งถัดมานั้น ชื่อกุมภรรณชาญสมร

องค์พระบิตุเรศมารดร มิให้อนาทรสักนาที

สรุปใจความสำคัญได้ว่า

นนทกเกิดเป็นทศกัณฐ์ โอรสของท้าวลัสเลียนกับรางรัชดาแห่งกรุงลงกา ส่วนพระนารายณ์ตามอวตารมาเกิดพระราม โอรสของท้าวทศรถกับนางเกาสุริยาแห่งกรุงอโยธยา